یک گام بزرگ به سمت انقلاب اینترنت ماهواره‌ای

به گزارش خبرآنلاین، به نقل از پیوست، بازار ارتباطات ماهواره‌ای در سال‌های اخیر شاهد رقابتی فشرده میان بازیگران قدیمی و نوظهور بوده است. رشد نیاز جهانی به دسترسی اینترنت در مناطق فاقد پوشش زمینی، توسعه فناوری ماهواره‌های مدار پایین (LEO) و پیشرفت‌های حوزه آنتن‌های هوشمند، بستری فراهم کرده تا ایده «اتصال مستقیم گوشی‌های هوشمند به ماهواره» از یک پروژه آزمایشی به یک چشم‌انداز تجاری جدی تبدیل شود. در این میان، شرکت AST SpaceMobile با هدف ایجاد نخستین شبکه پهن‌باند جهانی که بدون تجهیزات واسط و تنها با استفاده از گوشی‌های معمولی قابل استفاده باشد، وارد میدان شده است.

اعلام اخیر این شرکت مبنی بر خرید «حق تقدم جهانی» طیف فرکانسی S-Band، یک تحول راهبردی در مسیر تحقق این هدف محسوب می‌شود. این طیف فرکانسی که تحت نظارت اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) مدیریت می‌شود، دارای ویژگی‌های فنی منحصربه‌فردی است که آن را برای ارتباطات مستقیم دستگاه به ماهواره (D2D) ایده‌آل می‌سازد. دسترسی به چنین منبعی نه‌تنها مزیت فنی ایجاد می‌کند، بلکه از نظر حقوقی و مقرراتی نیز جایگاه ویژه‌ای به دارنده آن می‌بخشد.

اهمیت این رویداد تنها به بعد فنی محدود نمی‌شود. در دنیای ارتباطات بی‌سیم، مالکیت و کنترل طیف فرکانسی در سطح بین‌المللی می‌تواند به منزله تملک یک زیرساخت کلیدی باشد که ورود رقبا به بازار را دشوار می‌کند و دست بالا را در مذاکرات با اپراتورهای تلفن همراه و نهادهای رگولاتوری ایجاد می‌نماید. از این منظر، اقدام AST SpaceMobile یک گام پیش‌دستانه در رقابتی است که پیش‌بینی می‌شود در سال‌های آینده شدت بیشتری پیدا کند.

S-Band چیست و چرا اهمیت دارد؟

طیف‌های فرکانسی، اساس عملکرد تمامی سامانه‌های بی‌سیم از شبکه‌های سلولی تا ارتباطات ماهواره‌ای هستند. این طیف‌ها به بازه‌های مشخصی تقسیم می‌شوند که هر یک بر اساس ویژگی‌های فیزیکی، ظرفیت انتقال داده، نفوذپذیری سیگنال و مقاومت در برابر شرایط جوی، برای کاربردهای خاصی به‌کار می‌روند. در میان این باندها، S-Band به دلیل تعادل میان پهنای باند قابل ارائه و توانایی نفوذ به موانع فیزیکی، جایگاه ویژه‌ای در سامانه‌های ماهواره‌ای و مخابرات سیار دارد.

S-Band در محدوده فرکانسی تقریبی 2 تا 4 گیگاهرتز قرار دارد و در این پروژه به‌طور خاص شامل بازه‌های ۱۹۸۰–۲۰۱۰ مگاهرتز برای uplink (ارسال از کاربر به ماهواره) و ۲۱۷۰–۲۲۰۰ مگاهرتز برای downlink (دریافت از ماهواره به کاربر) است. این فرکانس‌ها به دلیل طول‌موج مناسب، نسبت به باندهای بالاتر مانند Ku یا Ka کمتر تحت تأثیر بارش یا تضعیف جوی قرار می‌گیرند و در عین حال توانایی ارائه نرخ داده بالاتر از L-Band را دارند.

ویژگی مهم دیگر S-Band، سازگاری بالقوه آن با سخت‌افزار موجود در گوشی‌های هوشمند استاندارد است. این بدان معناست که کاربران می‌توانند بدون تغییر دستگاه یا افزودن تجهیزات خاص، از خدمات مبتنی بر این باند استفاده کنند.

جزئیات معامله AST SpaceMobile

طبق اطلاعیه رسمی منتشرشده، AST SpaceMobile توافقی به ارزش ۶۴.۵ میلیون دلار برای خرید حق تقدم جهانی استفاده از طیف S-Band که در ITU ثبت شده، امضا کرده است. این مبلغ به صورت ترکیبی از وجه نقد و سهام پرداخت می‌شود و تکمیل فرآیند انتقال مالکیت منوط به تحقق شرایط و تأییدهای مقرراتی در نیمه دوم سال ۲۰۲۵ خواهد بود. ساختار معامله به‌گونه‌ای طراحی شده که بخشی از مبلغ در زمان بسته‌شدن قرارداد پرداخت می‌شود و مابقی مشروط به دستیابی به اهداف عملیاتی مشخص است.

این حق تقدم به خریدار اجازه می‌دهد تا در سطح بین‌المللی از بازه‌های فرکانسی ۱۹۸۰–۲۰۱۰ مگاهرتز و ۲۱۷۰–۲۲۰۰ مگاهرتز برای ارائه خدمات ارتباط مستقیم ماهواره‌ای استفاده کند. گرچه فروشنده این حق تقدم در بیانیه رسمی معرفی نشده، برخی منابع خبری حدس می‌زنند که این دارایی پیش‌تر متعلق به شرکت Sky and Space Global بوده که پس از تغییرات مالکیت، به نهادی با نام Elliosat منتقل شده است. در هر صورت، انتقال چنین حقی به یک بازیگر فعال در حوزه D2D، می‌تواند معادلات بازار و فضای رقابت را دگرگون سازد.

با اضافه‌شدن این ۶۰ مگاهرتز به سبد فرکانسی AST SpaceMobile، این شرکت اکنون امکان ترکیب آن با منابع فرکانسی موجود خود در باندهای L و سایر باندهای 3GPP را خواهد داشت. این ترکیب می‌تواند به ارائه سرویس پهن‌باند واقعی با سرعت‌های هدف‌گذاری‌شده تا ۱۲۰ مگابیت بر ثانیه روی گوشی‌های معمولی منجر شود.

پیامدهای این معامله برای رقابت جهانی D2D

بازار ارتباطات ماهواره‌ای D2D در حال تبدیل شدن به یک میدان رقابتی چندجانبه است. شرکت‌هایی مانند SpaceX (با Starlink Direct-to-Cell)، Lynk Global و حتی اپراتورهای سنتی مخابراتی، همگی به دنبال تسلط بر این بازار هستند.
مزیت اصلی این معامله در حوزه «مقیاس‌پذیری» نهفته است. بسیاری از رقبا مجبورند برای هر کشور مجوز جداگانه بگیرند، اما حقوق اولویت بین‌المللی به AST SpaceMobile یک چارچوب قانونی یکپارچه ارائه می‌دهد. این یعنی آن‌ها می‌توانند به‌جای سال‌ها مذاکره با دولت‌ها، تمرکز خود را بر توسعه و استقرار فناوری بگذارند.

چالش‌ها و فرصت‌های استفاده از S-Band در ارتباطات ماهواره‌ای

باند فرکانسی S-Band به دلیل ویژگی‌های فنی خاص خود، مانند توانایی نفوذ بالا به موانع جوی همچون باران، مه و ساختمان‌ها، یکی از باندهای مهم و پایدار در ارتباطات ماهواره‌ای به شمار می‌رود. این باند در محدوده ۲ تا ۴ گیگاهرتز فعالیت می‌کند و به دلیل طول موج مناسب، برای کاربردهای حیاتی همچون ناوبری، ارتباطات هواپیمایی و مأموریت‌های فضایی مدار پایین زمین بسیار مناسب است. از منظر ارتباط مستقیم دستگاه به دستگاه (D2D)، این ویژگی‌ها یک مزیت رقابتی قابل توجه به حساب می‌آید که می‌تواند پوشش و کیفیت سرویس را در شرایط آب‌وهوایی دشوار تضمین کند.

با این حال، استفاده از باند S با چالش‌هایی مانند محدودیت پهنای باند و نیاز به هماهنگی‌های بین‌المللی برای تخصیص فرکانس روبرو است، به‌ویژه که این باند در صنایع مختلف کاربردهای مهمی دارد و باید از تداخل فرکانسی با سیستم‌های حیاتی هواپیمایی و دریایی جلوگیری شود. دسترسی AST SpaceMobile به حقوق اولویت جهانی این باند، موقعیتی استراتژیک برای این شرکت ایجاد کرده که بتواند بدون نگرانی از تداخل و رقابت، خدمات مستقیم به گوشی‌های هوشمند را در سراسر جهان و به‌ویژه در مناطق دورافتاده و کشورهای در حال توسعه ارائه دهد. این امر می‌تواند نقطه عطفی در تحول بازار ارتباطات ماهواره‌ای محسوب شود.

تفاوت‌های کلیدی AST SpaceMobile با سایر بازیگران حوزه ارتباطات ماهواره‌ای

AST SpaceMobile با تمرکز ویژه بر اتصال مستقیم ماهواره به گوشی‌های موبایل استاندارد، تفاوت چشمگیری با رقبا مانند Starlink و Lynk دارد که اغلب نیازمند تجهیزات جانبی مانند مودم‌های خاص هستند. این رویکرد باعث می‌شود کاربران بتوانند بدون تغییر دستگاه، به اینترنت ماهواره‌ای دسترسی پیدا کنند که پذیرش سریع‌تر و گسترده‌تر خدمات را تسهیل می‌کند. علاوه بر این، دسترسی این شرکت به طیف فرکانسی S-Band با حقوق اولویت بین‌المللی، امکان ارائه خدمات بدون موانع رگولاتوری در بسیاری از کشورها را فراهم کرده و یک مزیت استراتژیک مهم نسبت به سایر اپراتورها محسوب می‌شود.

از نظر کیفیت خدمات، AST SpaceMobile بر ارائه پهنای باند واقعی تا ۱۲۰ مگابیت بر ثانیه تمرکز دارد که امکان استفاده از اپلیکیشن‌های پرمصرف مانند استریم و تماس تصویری را برای کاربران فراهم می‌کند؛ در حالی که بسیاری از سرویس‌های D2D موجود محدود به پیام‌رسانی و تماس صوتی هستند. همچنین، این شرکت با استراتژی همکاری گسترده با اپراتورهای مخابراتی محلی، خدمات خود را به‌صورت یکپارچه ارائه می‌دهد که موجب افزایش پوشش و کاهش هزینه‌های زیرساختی می‌شود و به توسعه سریع‌تر بازار کمک می‌کند.

۵۸۵۸